Nội dung bài viết
Tổ chức Thông tin về Chất lượng Không khí Toàn cầu IQAir AirVisual vừa đưa ra thống kê mới nhất dựa trên mức đo về lượng bụi siêu mịn PM2.5/m3 thì Việt Nam chúng ta đứng thứ 17 trong đó Hà Nội và TP HCM thuộc top 10 thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Cùng với đó WHO cũng đưa ra dữ liệu Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có tỉ lệ tử vong cao do ô nhiễm không khí. Vậy bạn đã biết rõ được tác hại nguy hiểm của bụi siêu mịn PM2.5 chưa, nó có ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe con người, theo dõi ngay các thông tin dưới đây nhé!
Thống kê mức độ ô nhiễm các thành phố trên thế giới (nguồn: vietmask)
Bụi siêu mịn PM2.5 là gì?
Theo định nghĩa của WHO, “PM là một chất gây ô nhiễm không khí, bao gồm hỗn hợp các hạt rắn và hạt lỏng, chúng lơ lửng trong không khí.“
Chỉ số PM thường được dùng để đề cập đến các hạt có đường kính nhỏ hơn 10 μm (PM10) và nhỏ hơn 2,5 μm (PM2.5). Những hạt này thường được gọi chung là bụi mịn, bụi siêu mịn có kích thước chỉ bằng 1/28 sợi tóc người, tương đương với kích thước một con virus.
PM10 – Các hạt bụi có kích thước đường kính từ 2.5 tới 10 µm.
PM2.5 – Các hạt bụi có kích thước đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 µm.
*μm: micromet (1μm = 0.001mm)
Bụi siêu mịn PM2.5 (nguồn: vietmask)
Nguồn gốc bụi siêu mịn PM2.5
Bụi mịn sinh ra từ đâu ? Là câu hỏi mà nhiều vẫn đang thắc mắc về loại bụi gây hại này.
Bụi siêu mịn PM2.5 đến từ 2 nguồn chính là sơ cấp và thứ cấp
Sơ cấp là những nguồn phát sinh trực tiếp ra môi trường bao gồm:
- Bụi thiên nhiên: sa mạc, đất cát, phun trào núi lửa
- Sản xuất công nghiệp: khói thải từ nhà máy, xưởng sản xuất, khu công nghiệp
- Giao thông vận tải: khói thải từ các phương tiện cá nhân, cát bụi cuốn theo trong quá trình di chuyển, cát bụi sinh ra do bào mòn bề mặt đường
- Sinh hoạt: khói thải nấu nướng bằng bếp than, bếp củi, dầu
- Rác thải: rác sinh hoạt, rác công nghiệp
- Nông nghiệp: vận chuyển, đốt rơm rạ
- Xây dựng: bụi từ quá trình xây dựng chung cư, cao ốc, cầu đường
Thứ cấp: được tạo ra bởi phản ứng hóa học của nguồn sơ cấp lơ lửng trong không khí với tự nhiên, từ đó tạo ra một chất mới, những chất này được gọi là nguồn thứ cấp.
Bụi siêu mịn PM2.5 (nguồn: vietmask)
Cơ chế xâm nhập và tác hại của bụi siêu mịn PM2.5
Bụi siêu mịn PM2.5 gây ảnh hưởng đến tất cả mọi người ở mọi lứa tuổi, nhất là nhóm nhạy cảm như trẻ em, người lớn tuổi và phụ nữ. Nhóm này có thể trạng yếu, tiền sử bệnh hô hấp, tim mạch.
Quá trình xâm nhập bụi siêu mịn PM2.5 thường âm thầm và không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi có lượng bụi tích tụ đủ lớn. Chính vì vậy chúng ta thưởng bỏ qua hoặc không nhận thấy tác hại của bụi PM2.5.
Những tác hại dễ thấy nhất của bụi siêu mịn PM2.5 có thể kể đến như
Bám vào bề mặt cơ thể gây dị ứng: Ở mức độ nhẹ thì PM2.5 sẽ mang theo vi khuẩn và bám vào bề mặt cơ thể gây đến cảm giác ngứa ngáy, khó chịu. Mức nặng hơn có thể gây đau mắt, viêm mũi, các bệnh về tai, mũi, họng.
Hấp thu chất độc gây suy giảm hệ miễn dịch
Nhóm nghiên cứu G.S. Barbara Maher, Đại học Lancaster (Anh) đã công bố trên PNAS vào năm 2016 cho thấy rằng bụi PM2.5 hấp thụ chất độc và mang theo vi khuẩn, virus ngoài môi trường. Chúng sẽ xâm nhập vào cơ thể người và thải ra các độc tố ngấm vào cơ thể làm suy giảm hệ miễn dịch. Nghiên cứu này cũng chỉ ra hơn 60% người dân tại các thành phố ô nhiễm của Ấn Độ dễ mắc các bệnh vặt hơn so với 5 năm trước.
Xâm nhập vào phổi gây viêm phổi, tắc nghẽn mãn tính
Khi con người hít thở bụi PM2.5 và PM10 sẽ xâm nhập vào cơ thể và theo đường dẫn khó bám và tích tụ vào khí quản, bề mặt phổi. Theo thời gian lượng bụi ngày càng nhiều sẽ gây ảnh hưởng càng lớn như các triệu chứng như khan tiếng, hắt hơi, khó thở và nặng hơn là các bệnh như hen suyễn, tim mạch. Thậm chí bụi PM2.5 cũng là nguyên nhân gây nên bệnh tắc nghẽn phổi mãn tính có thể gây tử vong.
Bụi siêu mịn PM2.5 (nguồn: vietmask)
Ngoài ra, theo GS Trương Hữu Bình, PM2.5 có kích thước siêu nhỏ còn xâm nhập vào túi phổi, tĩnh mạch phổi. Từ đó chúng sẽ thẩm thấu vào phế nang, ảnh hưởng đến chức năng trao đổi khí của phế nang. Sau khi vào phế nang, chúng có thể vượt qua vách ngăn khí-máu để đi vào hệ tuần hoàn và gây bệnh, thậm chí chúng còn có thể ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh.
Xâm nhập vào máu gây nhồi máu cơ tim
Khoa tim mạch bệnh viện Nhân dân đại học Bắc Kinh giáo sư bác sĩ Hồ Đại Nhất cũng chia sẻ rằng, ở trong môi trường ô nhiễm không khí như “mìn được chôn” trong tim, “trong khoảng thời gian ngắn có thể khiến chỗ tắc mạch máu bình thường không nghiêm trọng đột nhiên bị vỡ, tạo ra nghẽn mạch, gây nên nhồi máu cơ tim cấp tính”.
Làm tăng tỉ lệ chết vì bệnh tim và cao huyết áp
Học viện Y tế Cộng đồng – Đại học Harvard, các nhà khoa học đã chứng minh rằng những chất độc hại có trong bụi PM2.5 không chỉ gây nhồi máu cơ tim mà còn dẫn đến tình trạng thiếu máu hoặc tổn thương cơ tim. Hoa Kỳ đã khảo sát 25.000 người bị bệnh tim hoặc tim không khỏe và phát hiện ra sau khi PM2.5 tăng lên 10 µg/m3 thì tỉ lệ thiệt mạng của người bệnh sẽ tăng 10% – 27%.
Xâm nhập não và gây thoái hóa não
Theo các nghiên cứu trên não người, bụi PM2.5 có khả năng di chuyển và thấm thấu vào não, gây ra di chứng thoái hóa não. Ô nhiễm không khí đã làm gia tăng tỷ lệ thoái hoá não ở các thành phố lớn thuộc Trung Quốc và Ấn Độ trong hơn 1 thập kỷ qua.
Gây ung thư và biến đổi gen
PM2.5 chứa kim loại là nguyên nhân gây nên ung thư và biến đổi gen ở người.
Đối với trẻ em
Khi trẻ thở ra, PM2.5 và PM10 đi vào hệ hô hấp, nhưng mức độ xâm nhập khác nhau tùy thuộc vào kích thước hạt. Không giống như PM10, đi vào cơ thể qua đường thở và tích tụ trong phổi, PM2.5 đặc biệt có hại vì nó có thể dễ dàng đi vào vào các tĩnh mạch, túi và máu do kích thước siêu nhỏ.
Hãy sắm ngay cho gia đình mình một chiếc máy đo nồng độ bụi mịn PM2.5
Cách phòng tránh và khắc phục bụi PM2.5 và PM10
- Ý thức vệ sinh môi trường: không xả thải, không đốt rác, đốt rơm rạ, quét dọn vệ sinh nhà ở, khu phố v.v…
- Trồng thêm cây xanh
- Sử dụng phương tiện giao thông công cộng, hạn chế phương tiện cá nhân
- Sử dụng nhiên liệu...
Đối với mỗi cá nhân chúng ta cần:
Luôn đeo khẩu trang chuyên dụng khi ra đường: Các loại khẩu trang thông thường như vải, y tế không hề có tác dụng bảo vệ bạn khỏi bụi mịn. Hãy sử dụng khẩu trang SmartMi KN95, N99 có khả năng lọc bụi mịn, virus, vi khuẩn cùng các tác nhân gây hại trong không khí ô nhiễm...
Khẩu trang kháng khuẩn cao cấp Xiaomi smartmi KN95 (nguồn:chiemtaimobile)
Sử dụng máy lọc không khí: Vì bụi mịn có kích thước rất nhỏ nên chúng sẽ len lỏi vào mọi ngóc ngách trong không gian sống của bạn. Máy lọc không khí có cơ chế hoạt động rất đơn giản, dễ sử dụng và đặc biệt là khả năng lọc khá tốt, bạn nên lựa chọn loại chất lượng, phù hợp với gia đình.
Máy lọc không khí Xiaomi gen 3 (nguồn:Chiemtaimobile)
Ngoài những phương pháp trên, bạn nên tập thể dục và ăn uống điều độ để nâng cao sức đề kháng, đặc biệt có thể sử dụng phương pháp thải độc phổi để giảm sự ảnh hưởng của bụi mịn trong cơ thể.
Một số cách hạn chế tác hại của bụi siêu mịn PM2.5
- Để giảm thiểu tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí nói chung và các hạt nhỏ nói riêng, chúng ta nên tạo thói quen vệ sinh mũi định kỳ. Để tăng sức bền cho cơ thể, bạn cũng cần ăn uống điều độ, đủ chất và tập thể dục thường xuyên.
- Đối với những trẻ có hệ miễn dịch kém, điều quan trọng là phải thường xuyên nhắc trẻ đeo khẩu trang, ăn thức ăn lành mạnh, uống nhiều nước và tránh xa những khu vực có nhiều bụi bẩn.
- Hạn chế mở cửa sổ hoặc ra ngoài vào những ngày chỉ số AQI cao.
- Một cách giảm bụi hiệu quả khác là tích cực trồng cây xung quanh nhà.
Bài viết trên Chiem Tài Moble đã giải đáp cho bạn những thắc mắc liên quan đến bụi mịn PM2.5 về tác hại cũng như cách phòng tránh và hạn chế tác hại hiệu quẩ nhất. Tham khảo và đưa ra những giải pháp sức khỏe của bản thân và mọi người xung quanh ngay bạn nhé!
Nguồn: vietmask
Xem thêm:
